نمونه هائی از اشعار توركی مولانا

نمونه هايى از اشعار تركى مولانا:

ايلك قوشوق- شعر اول: اوسون وارسا ائى عاقيل

Usun varsa ey âqil زينهار مالا آلدانماغيل! Zinhar mala aldanmağıl شول نسنه­نى كيم سن قويوب Şol nəsnəni kim sən qoyub گئده­سين اول بوندا قالا Gedəsin ol bunda qala سن زحمتيني گؤره­سين Sən zəhmətini görəsin دونيا مالينى دوره­سينDünya malını dürəsin آنلار قاليرلار خرج ائديب Anlar qalırlar, xərc edib آنمايالار سنى بيله Anmayalar səni bilə سنى اونودور دوستلارين Səni unudur dostların اوغلون٫ قيزين٫ آروادلارين Oğlun, qızın, arvadların اول مالينى اوله­شه­لر Ol malını üləşələr حئساب ائديب قيلدان قيلا Hesab edib qıldan qıla بير دملييه آغلاشالار Bir dəmliyə ağlaşalar آندان باريب بايراشالار Andan barıb bayraşalar سنى چوخورا گؤموشوب Səni çuxura gömüşüb تئز دؤنه­لر گوله گوله Tez dönələr gülə gülə قيلمايالار سنه وفا Qılmayalar sənə vəfa بونلار باي اولا، سن گدا Bunlar bay ola, sən gəda سنين اوچون وئرمه­يه­لر Sənin üçün verməyələr بير پارا اتمك يوخسولا Bir para ətmək yoxsula بوگون سئوينيرسين منيم Bugün sevinirsin mənim وار دييه آغچام، آلتينيم Var diyə ağçam, altınım آنمازمىسين اول گونو كيم Anmazmısın ol günü kim مؤحتاج اولاسين بير پولا؟ Möhtac olasın bir pula اول مال دئدييين مار اولا Ol mal dediyin mar ola حاقق´ين گؤزونده تار اولا Haqq’ın gözündə tar ola هرگيز مدد بولماياسين Hərgiz mədəd bulmayasın چئوره باخيب ساغا، سولا Çevrə baxıb, sağa sola ------------------------------------------ ايكينجي قوشوق- شعر دوم: ايلتدين ايسه آندا چيراغ İltdin isə anda çiraq اولا سنه اول خوش دوراق Ola sənə ol xoş duraq بوندا نه كيم قيلدين ياراق Bunda nə kim qıldın yaraq آندا سنه قارشى گله Anda sənə qarşı gələ مال، سرمايا قيلغيل آزيق Mal sərmaya qılğıl azıq حاقق´ا اينانيرسان باييق Haqq’a inanırsan bayıq ياپ آخيرت٫ دونيانى ييخ Yap axirət, dünyanı yıx تا ائره­سين خوش منزيلهTa erəsin xoş mənzilə چون اولا الينده ديره­م Çün ola əlində dirəm يئتديكجه گوج، قيلغيل كرم Yetkicə güc, qılğıl kərəm اؤيود بودور كى من دئره­م Öyüd budur ki mən derəm دؤولت آنين اؤيود آلا Dövlət anın öyüd ala آييتما مال اولدو تلف! Ayıtma mal oldu tələf حاقق مين بيرين وئره­ر خلف Haq min birinin verər xələf قيلغيل سلف! قيلما علف! Qılğıl sələf! Qılma ələf ورنه هامى ضاييع اولا! Vərnə hamı zayi ola ديله­ر ايسه­ن عئيش-ى ابد Dilər isən eyş-i əbəd قيل نه دئدييسه اول احد Qıl nə dediysə ol əhəd اوندان ديله هر دم مدد! Ondan dilə hər dəm mədəd تا ائريشه­سين حاصيلا! Ta erişəsin hasıla بئيله بويوردو لم يزل: Beylə buyurdu ləm yəzəl "بيلين منى! قيلين عمل! Bilin məni! Qılın əməl ترك ائيله­نيز طول-ى امل Tərk eyləniz tul-i əməl اويمايينيز هر باطيلا! Uymayınız hər batıla يوخسول ايسه­ن، صبر ائيله­گيل Yoxsul isən, səbr eyləgil گر باى ايسه­ن، خئير ائيله­گيل! Gər bay isən, xeyr eyləgil هر بير حالا شوكر ائيله­گيل! Hər bir hala şükr eyləgil حاقق دؤندوره­ر حالدان حالا Haq döndərər haldan hala دونيا او´نون٫ آخرت او´نون Dünya onun, axrət onun نئعمت او´نون٫ مئحنت او´نون Ne’mət onun, mehnət onun دامو او´نون٫ جننت او´نون Damu onun, cənnət onun دؤولت اونون كاني بولا Dövlət onun k’ani bula حاق´دان منه نه مال گره­ك Haq’dan mənə nə mal gərək نه قيل گره­ك٫ نه قال گره­ك Nə qil gərək, nə qal gərək ديله­ييم اييى حال گره­ك Diləyim iyi hal gərək كندؤزونو بيله­ن قولا Kəndözünü bilən qula اول كيم گئده اوزاق يولا Ol kim gedə uzaq yola گره­ك آزيق آلا بيله Gərək azıq ala bilə آلماز ايسه يولدا قالا Almaz isə yolda qala ائرمه­يه هرگيز منزيله Erməyə hərgiz mənzilə وئردى سنه مالى چلب Verdi sənə malı Çələb تا خئيره قيلاسين سبب Ta xeyrə qılasın səbəb خئير ائيله­گيل، حاق قيل طلب! Xeyr eyləgil, Haq qıl tələb وئرمه­دن اول مالى يئله! Vermədən ol malı yelə آس ائتمه­يه مالين سنين As etməyə malın sənin خوش اولمايا حالين سنين Xoş olmaya halın sənin نسنه­رمه­يه الين سنين Nəsnərməyə əlin sənin گر سونمه­دينسه ال اله Gər sünmədinsə əl ələ من بير بيچاره ائى ايلاه! Mən bir biçarə ey İlah ياولاق چوخ ائيله­ديم گوناه Yavlaq çox eylədim günah يازيقلاريمدان آه، آه! Yazıqlarımdan ah ah ما شرح ائده­م، گلمز ديله Ma şərh edəm gəlməz dilə ائى شمس، ديله حاق´دان حاق´ي! Ey Şəms, dilə Haq’dan Haq’ı بيز فانىبيز ، اولدور باقى Biz fanibiz. Ol’dur baqi قامولار او´نون موشتاقى Qamular O’nun muştaqı تاخوده­كو (؟) كيمين اولا! Taxudəki (?) kimin ola ------------------------------------------ كيچكينن اوغلان٫ هئى بيزه گلگيل! Kiçkinən oğlan, hey bizə gəlgil داغلاردان داشدان٫ هئى بيزه گلگيل! Dağlardan daşdan, hey bizə gəlgil آى بيگى سندين٫ گون بيگى سنسين Ay bigi səndin, gün bigi sənsin بيمزه گلمه! بامزه گلگيل! Biməzə gəlmə, baməzə gəlgil كيچكينن اوغلان٫ اوتاغا گيرگيل! Kiçkinən oğlan, otağa girgil يولو بولمازسان٫ داغلاردان گزگيل! Yolu bulmazsan, dağlardan gəzgil اول چيچه­يى كيم، يازىدا بولدون Ol çiçəyi kim yazıda buldun كيمسه­يه وئرمه! خيصمينا وئرگيل! Kimsəyə vermə, xısmına vergil ------------------------------------------ گله­سن بوندا سنه يئى٫ غرضيم يوخ٫ ائشيديرسين Gələsən bunda sənə yey, qərəzim yox, eşidirsin قالاسان آندا ياووزدور٫ يالينيز قاندا قاليرسين؟ Qalasan anda yavuzdur, yalınız qanda qalırsın چلب´يندير قامو ديرليك٫ چلب´ه گل! نه گزه­رسين؟ Çələb’indir qamu dirlik, Çələb’ə gəl nə gəzirsin چلبى قوللارين ايسته­ر٫ چلبى´نى نه سانيرسين؟ Çələbi qulların istər Çələb’ini nə sanırsın نه اوغوردور٫ نه اوغوردور٫ چلب آغزيندا قيغيرماق Nə uğurdur, nə uğurdur Çələb ağzında qığırmaq قولاغين آچ! قولاغين آچ! بولا كى آندا دويارسين Qulağın aç, qulağın aç, bola ki anda duyarsın ------------------------------------------ اگر يئىدير قارينداش٫ يوخسا ياووز Əgər yeydir qarındaş, yoxsa yavuz اوزون يولدا سنه بودور قيلاووز Uzun yolda sənə budur qılavuz چوبانى برك توت! قوردلار اؤكوشدور Çobanı bərk tut, qurdlar öküşdür ائشيت مندن قارا گؤزوم٫ قارا قوز! Eşit məndən qara qözüm, qara quz اگر تات´سان و گر روم´سان و گر تورك Əgər Tatsan, vəgər Rumsan, vəgər Türk زبان بىزبانان را بياموز! Zəbani bizəbanan ra biyamuz ------------------------------------------ اوخچولاردير گؤزلرى٫ خوش نسنه­دير اول قاشلارى Oxçulardır gözləri xoş nəsnədir ol qaşları اؤلدوره­ر يوز سوارى٫ كيمدير بو آليبپ آرسالان؟ Öldürər yüz suəri kimdir bu Alıp Arsalana از ملمعات تركي-فارسي مولانا دانى كه من به عالم٫ يالنيز سنى سئوه­رمن چون در برم نيايى٫ اندر غمت اؤله­رمن من يار باوفايم٫ بر من جفا قيليرسين گر تو مرا نخواهي، من خود سني ديله­رمن روئى چو ماه دارى٫ من شاددل از آنم زان شكرين لبانت٫ بير اؤپگونو ديله­رمن. تو همچو شير هستى ٫ منيم قانيم ايچه­رسين٫ من چون سگان كويت٫ دنبال تو گزه­رمن فرماى غمزه ات را٫ تا خون من نريزد ورنه سنين اليندن من يارغي‌يا بارارمن هر دم به خشم گويى: بارغيل منيم قاتيمدان! من روى سخت كرده٫ نزديك تو دورارمن روزى نشست خواهم٫ يالقيز سنين قاتيندا هم سن چاخير ايچه­رسين٫ هم من قوپوز چالارمن روزى كه من نبينم آن روى همچو ماهت جانا! نشان كويت٫ از هر كسى سورارمن آن شب كه خفته باشى٫ مست و خراب و تنها نوشين لبت به دندان٫ قاتى قايى يارارمن ماهى چو شمس تبريز٫ غيبت نمود و گفتند: از ديگرى نپرسيد٫ من سؤيله­ديم٫ آرارمن ------------------------------------------ ماهست نمىدانم٫ خورشيد رخت يانه بو آيريليق اودونا٫ نئجه جيگريم يانه؟ مردم ز فراق تو٫ مردم كه همه دانند عئشق اودو نهان اولماز٫ يانار دوشه­جك جانه سوداى رخ ليلى٫ شد حاصل ما خيلى مجنون كيمى واوئيلا٫ اولدوم گينه ديوانه صد تير زند بر دل٫ آن ترك كمان ابرو فيتنه­لى آلا گؤزلر٫ چون اويخودان اويانه ائى شاه شجاع الدين٫ شمس الحق تبريزى! رحمتدن اگر نولا٫ بير قطره بيزه دامه؟ ------------------------------------------ مرا ياريست ترك جنگجويى كه او هر لحظه بر من ياغى بولغاى هر آن نقدى كه جنسى ديد با من ستاند او ز من تا چاخير آلغاى بنوشد چاخير و آنگه بگويد: تلا لالا تلا ترلم٫ تلا لاى گل ائى ساقى٫ غنيمت بيل بو دم­نى! كه فردا كس نداند كه نه بولغاى الا ائى شمس-ى تبريزى نظر قيل! كه عشقت آتش است و جسم ما ناى ------------------------------------------ اى ترك ماه چهره! چه گردد كه صبح تو آيى به حجره من و گويى كه : گل برى!؟ تو ماه تركى و من اگر ترك نيستم دانم به اين قدر كه به تركيست آب سو آب حيات تو گر ازين بنده تيره شد تركى مكن به كشتنم اى ترك ترك خو رزق مرا فراخى از آن چشم تنگ توست اى تو هزار دولت و اقبال تو به تو مكش از بهر خون من اى آرسالان قيليچ عشقت گرفته جمله اجزام مو به مو نام تو ترك گفتم از بهر مغلطه زيرا كه عشق دارد صد حاسد و عدو گؤيچه­ك باخيشلارين بر ما فسون بخواند اى سيز ديشى تو سئىره ك و دسيز ديش هانى بيجو (؟) تكتور شنيده ام از تو و خاموش مانده ام غماز من بس است در اين عشق رنگ و بو رسيد تركم با چهره اى گل وردى٫ بگفتمش: چه شد آن عهد؟ گفت: اول واردى بگفتمش كه: يكى نامه اى بدست صبا بدادم اى عجب آورد؟ گفت: گؤسته­ردى بگفتمش چرا به يكه آمدى اى دوست؟ سئييرتدى يولداشيم يولدا٫ ائردى ------------------------------------------ من كجا، شعر از كجا؟ ليكن به من در مىدمد آن يكي تركي كه آيد، گويدم: هئي كيمسين؟ ------------------------------------------ يا اوحدالجمال٫ يا جانيم مىسين؟! تو از عهد من اى دوست مگر ناديمسين؟ قد كنت تحبنى٫ فقل: تاجيك´سين واليوم هجرتنى٫ فقل: سن كيمسين؟ ------------------------------------------ آن ترك سلامم كند و گويد "كيمسين" گويم كه "خمش كن كه نه كي دانم ني بي ------------------------------------------ گفتم فضولى من: اى شاه خوش و روشن! اين كار چه كار تست؟ كو سنجر؟ كو قوتلو؟ مست است دماغ من، خواهم سخنى گفتن تا باشم من مجرم، تا باشم يازيقلى ------------------------------------------ آن پسر پينه دوز٫ شب همه شب تا به روز بانگ زند چون خروس: اسكى پاپوچ كيمده وار؟ ------------------------------------------ اوزون ائى يار-ى رؤوحانى وئرير ايسسى كيمى جانى سنين اول اييىلييين هانى؟ اگر من متهم باشم؟ ------------------------------------------ به صلح آمد آن ترك تند و عربده جو گرفت دست مرا و گفت: تانرى يارليغاسين آييتديم: بگيم٫ تانرى اوچون بو بنده­نى آزاد اؤپتور يئرى كؤب سؤيله­مه! آخر اين چه نادانى است؟ كلمات ولغات تركي خلجي دراشعار تركي مولانا: اؤس = عقل،اوغور= بخت،ايليشديرمك(ايليشتيرمك)=وصل كردن ،متصل كردن،كؤتورمك= برداشتن،يئي= بهتر،(يئي له مك= ترجيح دادن) ، وارماق= رفتن،عزيمت كردن،بولا=اسم اشاره به نزديك(دراينجابه معناي اين باشد)،اولا= اسم اشاره به دور(دراينجا به معناي آن باشد)،بولماق=پيداكردن،بوندا=دراينجا به معناي اين جهان،اوندا=دراينجابه معناي آن جهان،بيله= همراه،باهم،ديلك= آرزو،سونمك،سونماق= لخت شدن ،تخليه شدن،خالي شدن ، قاياندا = از كدام سو،دركجا،ازكدام طريق ،قيغيرماق (قيغيرمك) = صداكردن ، قيالوق ،قيالوز=باصداي بلند فراخواندن ، كؤندوز = روز ، آفتاب ، كوللاماق=دفن كردن،خاك كردن،يازيق=حيف،مظلوم،بي گناه،ائرمك= وصل شدن،رسيدن،اتمك(اكمك،حكمك) =نان،ائره سن= توبرسي. منبع:متن اين نوشتاربه اقتباس ودخل وتصرف، از مقاله ‍»شماري ازسروده هاي تركي مولانا»نوشته ،جناب آقاي مهران بهاري